به گزارش خبرنگار مهر، نبودن برنامه‌ای مدون و تعریف شده برای برگزاری جشنواره‌های مختلف مشکل دیروز و امروز حوزه فرهنگ و هنر نیست. بررسی این مشکل سال‌هاست شروع شده اما تا امروز، با وجود راه حل‌های متعددی که برای برون رفت از آن ارائه شده است، هیچ کدام به مرحله عمل نرسیده‌اند.
جشنواره تئاتر فجر، ما را ترغیب کرد که این مشکل را برای چندمین بار مرور کنیم و راه حل‌های مختلفی رفع این مشکل را بررسی کنیم. شاید اگر این راه حل‌ها از زبان اهلش مطرح شود، بتواند تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد.
موضوع ما این بار جشنواره تئاتر فجر و تغییر و تحولات در برگزاری این جشنواره است. بد یا خوب بودن این تجربیات که در 28 دوره تکرار شده‌اند، مورد قضاوت ما نیست. تنها سوال ما میزان تاثیرگذاری این تغییرات بر چگونگی برگزاری جشنواره است. محمود استاد محمد بازیگر تئاتر، پاسخ صریحی به این سوال نداد و مشکل را مهمتر از طرح چنین موضوعی دانست.
*گروه فرهنگ و هنر-خبرگزاری مهر: تغییر در سیاست‌هایی که هر سال در جشنواره تئاتر فجر اتفاق می‌افتد، از نظر شما به نفع جشنواره است یا به ضرر آن؟
- محمود استاد محمد-بازیگر: فکر می‌کنم متنوع بودن برنامه ریزی‌ها نباید به عنوان ضعف جشنواره تلقی شود. به نظرم مهمترین ضعف جشنواره‌های ما این است که نمی‌توانند تاثیر بارزی روی فرهنگ ایرانی بگذارند و این در حالی است که جشنواره‌های دیگر از عهده این مهم به خوبی برمی‌آیند.
*خوب همین ضعف‌هاست که باعث عدم تاثیرگذاری جشنواره‌ها می‌شود.
- نمی‌توانیم انکار کنیم که ضعف‌هایی در مورد جشنواره‌هایمان وجود ندارد اما این مشکلات ناشی از تغییر و تحولات نیست. تجربه کردن به خودی خود ضعف به شمار نمی‌آید. در هر دوره‌ای کسانی که در جشنواره تئاتر فجر شرکت می‌کنند و کارهای خودشان را روی صحنه می‌برند همه هنرمند هستند و در دوره‌های مختلف تغییری در هنرمندان به وجود نمی‌آید. مساله من برنامه ریزی در امور فرهنگی است.
*این برنامه ریزی برعهده چه کسی است؟
- تنها هنرمندان تئاتر می‌توانند درباره جشنواره تئاتر برنامه‌ریزی کنند.
*منظور من تغییر در همین برنامه ریزی‌ها است. بلاخره تغییر و تحول سیاست‌ها جشنواره تئاتر مثبت است یا منفی؟
- به نظرم اشکال بزرگتر از این‌هاست. مشکل این است که ما با یک مبنا و سلیقه و زیربنای فرهنگی کار می‌کنیم. مشکل این نیست که تعداد شبکه‌های تلویزیون ما کم است، اگر ما ده شبکه تلویزیونی هم داشته باشیم تا زمانی که یک سلیقه در تمام این شبکه‌های جریان داشته باشد، نمی‌توانیم کاری از پیش ببریم. در مورد جشنواره‌های مختلف هم همین اتفاق می‌افتد و اتفاقا در جشنواره تئاتر فجر هم ما شاهد یک سلیقگی و به نوعی یک صدایی هستیم. در صورتی که در کارهای فرهنگی نباید این یک صدایی باشد.
*این یکرنگی که شما به آن اشاره می‌کنید که دیگر تغییر و تحولی به همراه ندارد.
- مشکل همین جاست که ما در تمام امور فرهنگی یک صدایی و سلیقه واحدی داریم اما مثلا برای هنری مثل تئاتر چند جشنواره در طول سال و با عناوین مختلف برگزار می‌کنیم. در فصل تابستان یک جشنواره با یک تم خاص، فصل بهار جشنواره‌ای دیگر، جشنواره‌های تئاتر دانشجویی و... مگر همه این‌ها حرف‌های متفاوتی برای گفتن دارند؟ از آن طرف در جشنواره‌های استانی و شهرستانی هم این مسائل دیده می‌شود اما تا زمانی که تعدد نگاه و برنامه ریزی در مورد تئاتر کشور وجود نداشته باشد، برگزاری این جشنواره‌ها کاری را از پیش نمی‌برد.
*فکر می‌کنید اگر یک جشنواره در طول سال برگزار شود، مفیدتر است؟
- می‌خواهم این نتیجه‌گیری را کنم که اولین نقدی که به جشنواره‌های تئاتری وارد است تک صدایی است. اگر قرار است این تک صدایی وجود داشته باشد، مانعی ندارد اما در این صورت ما نباید انواع و اقسام جشنواره‌ها را داشته باشیم.
*یعنی می‌توانیم یک جشنواره تئاتر برگزار کنیم و در این جشنواره هم یک سری آثار روی صحنه برود؟ با این کار تکلیف باقی آثار که تنها امیدشان جشنواره‌ها هستند، چه می‌شود؟
- منظورم این نیست. مثلا در کشورهای دیگر یک جشنواره تئاتر در طول یک سال برگزارمی‌شود و یک سال تئاتر آن کشور را تامین می‌کند. آنقدر آثار مطلوب در آن جشنواره دیده می‌شود که دیگر نیازی نیست این محصولات هنری جای دیگری عرضه شوند.
*این هم که بی شباهت به تک صدایی نیست؟
- نه اتفاق در اینجا مبنا یکی است و نگاه‌های متفاوتی وجود دارد. این همان روش درست برگزاری جشنواره و توقعی است که هنرمندان از برگزارکنندگان دارند.
*با همه این‌ها بهترین جشنواره‌ای که در طول سال در حوزه تئاتر برگزار می‌شود چه جشنواره‌ای است؟
- جشنواره‌ها جرم و حجم ندارد که بخواهیم صفت تفضیلی برایش بیارویم و بگوییم کدام بهتر و کدام بدترند. چیزی که حجم دارد صفت تفضیلی می‌گیرد. من نمی‌توانم حکم کلی صادر کنم که کدام جشنواره موثرتر است. به نظرم در این شرایط اگر جشنواره‌ای برگزار شود نمی‌توانیم بگوییم هیچ تاثیری ندارد و اگر سوژه آن به درستی پیاده شود می‌تواند تاثیر خودش را به صورت نسبی بر حوزه خودش بگذارد. جشنواره‌های تئاتر ما یا موثر هستند یا نیستند.
*حتی با نبود نگاه‌های متعددی که اشاره کردید؟
- منظورم از این تاثیر گذاشتن، در جهت اهداف آن جشنواره و اهداف کوتاه مدت است و هیچ وقت نمی‌تواند بر پایه و اساس فرهنگ و هنر این کشور تاثیر بگذارد. دلیلش هم همان چیزی است که اول صحبت‌هایم گفتم و آن هم نبود تعدد نگاه است.
*این مشکل به مجریان حوزه تئاتر برمی‌گردد؟
- مشکل تنها مجریان و سیاست‌گذاران نیستند، آنهایی که تئاتر می‌سازند و کسانی که برنامه‌ریزی می‌کنند هر دو در این سیاست‌ها و عدم برنامه ریزی دخیل هستند. اما تاثیر هر کدام به یک نحو است.
--------------
گفتگو: الهام نداف
نظر شما